About International Relations

FALKLAND ADALARINDA 2.RAUND
(MALVINAS)

1982’de Arjantin ve İngiltere arasında savaşa yol açan o tarihten bu yana özellikle iki ülkenin ulusal takımlarının maçlarında adeta ısıtılıp ısıtılıp gündeme getirilen Falkland Adaları(Arjantinlilerin tabiriyle Malvinas)için bu sefer de tıpkı 82 savaşında olduğu gibi petrol konusunda gerçekten bir kriz mi yaşanıyor?

Bu krize geçmeden önce Falkland Adalarının genel yapısı hakkında bilgi vermek istersek Fakland Adaları Güney Atlantik’te İngiltere’ye bağlı takım adalardır ve bölge Doğu,Batı Falkland olmak üzere iki büyük adayı ve 200’den fazla küçük adayı kapsar.Ayrıca Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları da Falkland’a (İngiltere’ye) bağlıdır.Falkland Adaları Arjantin’in güneydoğu kıyıları ve Macellan Boğazına 500 km. mesafede olduklarından stratejik öneme sahiptir.Başkenti ve en büyük kenti Stanley’dir.Resmi dili İngilizce olup devlet şekli İngiliz Denizaşırı Toprağı’dır.Devlet başkanlığı doğrudan kraliçe II.Elizabeth’e bağlıdır.Kurtuluş günü 14 Haziran 1982 olarak belirlenmiştir. Adalar İngiltere tarafından tayin edilen idare ve kanun koyma yetkisine sahip bir İngiliz idare heyeti tarafından yönetilir. Heyetin başkanı olan ada valisi kraliçe tarafından tayin edilir. Askeri vali de yönetime direkt olarak katılır.

Falkland Adaları sorunun tarihsel geçmişine bakmak istersek hem İngilizlerin hem de Arjantin tarafının iddialarına yer vererek başlamamız gerekir.İngilizler 1592’de İngiliz gemici John Davis;Arjantinliler ise Malvinas* adını verdikleri adaların Macellan seyahatine katılan Duarte Barbosa,Esteban Gomez tarafından keşfedildiğini iddia etmektedirler.Bu anlaşmazlığa rağmen adaya ilk yerleşenlerin İspanyollar olduğu kesindir.Adaya ilk kez 1675’te yerleşen İngilizlere önceleri İspanyollar tarafından bir direnç gösterilse de 1771 yılında işgal kabul edilmiştir.Ama 3 yıl sonra 1774’te İngilizler ani bir kararla adaları terk edince buralara tekrar yerleşen İspanyollar 1829’da adaları Lois Vernet*’in başkanlığında bir hükümete ve Arjantinli halka bırakmışlardır.Bu durum yirminci yüzyılın ilk yarılarına kadar genel olarak sorunsuz bir şekilde sürmüştür.Yirminci yüzyılın ilk yarısı ile birlikte iki taraf da adalar üzerinde birbirinin hakkını tanımaya yanaşmadığı için(Milletlerarası Adalet Divanı,BM’nin kayda değer çabalarına rağmen)sorun bir türlü çözüme ulaşmamıştır ve 1980’de İngiltere,adalardaki halkın fikirlerini sorarak,İngiliz yönetiminin devamının arzu edildiğini Arjantin’e bildirmiştir ve özellikle bu son durum patlayacak olan savaşın adeta bir habercisi olarak kabul görmüştür.

Takvimler 1982 senesini gösterdiğinde Arjantin’deki siyasi durum ve Falkland’da petrol bulunması -ki en son geçtiğimiz mart ayında bahsettiğimiz krize neden olmuştur-sebebiyle bölgede ikinci bir savaş meydana geldi.19 Mart’ta Falkland’a bağlı olan Güney Georgia,2 Nisan’da da Falkland Arjantinliler tarafından işgal edildi.20 günlük bir süreden sonra bölgeye ulaşan İngilizler tarafından 25 Nisan’da Güney Georgia’dan çıkarılmışlardır.Falkland Adaları’na ise ilk saldırı 4 Mayıs’ta havadan yapıldı.Ertesi gün Arjantin Cumhurbaşkanı Leopoldo Galtieri çok büyük kayıp verdiklerini açıklayarak savaşın birkaç haftada kaybedileceğinin sinyallerini vermişti dünyaya.

*Malvinas: Falkland Adaları’na Arjantinlilerin verdiği özel bir isim.Islas Malvinas.

*Lois(Luis)Vernet: (1792-Fransa/1871-San Isidro,Arjantin) İspanyol kolonisinin 4. ve sonuncu başkanı

15 Mayıs’’ta,Batı Falkland’daki bir havaalanına saldıran,29 Mayıs’ta Doğu Falkland’ı ele geçiren İngilizler Arjantin birliklerini teslim aldı.Böylelikle Falkland Arjantin’in elinden tamamen çıkmıştır. Savaş sırasında da sonunda da her iki ülkede çeşitli kabine değişiklikleri olmuştur İngiltere’de Thatcher hükümeti 1979’da iktidara geldiğinden beri hiç olmadığı kadar prestij kazanmış oldu.Savaş sorumlusu olarak itham edilen Galtieri kısa bir süre için tutuklanmıştır ve 1 Temmuz 1982 tarihinde Reynaldo Bignone başkanlık koltuğuna oturmuştur.Bir müddet sonra ülke demokrasiye dönmüştür ve Falkland Adaları’na karşı Arjantin hükümeti temkinli yaklaşmıştır.

Falkland’da ikinci kez petrol gerginliğine sebep olan unsurlar neler?

1995 yılında yapılan anlaşma Atlas Okyanusu’nun güneyinde,Falkland Adaları’nı içeren bir kesimde,iki ülkenin deniz tabanında ortak bir keşif yapmasını öngörüyordu ve ayrıca bu bölgede bulunacak petrolün iki ülke arasında paylaşılması öngörülüyordu.Sadece bu maddelere baktığımızda 1982’deki Falkland savaşından sonra epey bir yol katedildiğini söylemek mümkün olsa gerek.Fakat özellikle şu andaki Arjantin Devlet Başkanı Nestor Kirchner(Ekim ayında yapılacak seçimlerde karısı Cristina Kirchner’in yerini alacağına kesin gözüyle bakılıyor),2003’te iktidara gelişinden bu yana İngiltere’nin adanın egemenliğini tartışmaya açması çağrılarını yoğunlaştırması geçtiğimiz mart ayındaki krizin habercisi gibiydi ve bu kriz Arjantin’in 1995 yılındaki anlaşmayı tek yanlı iptal ettiğini açıklamasıyla patlak verdi.Arjantin’in anlaşmayı iptal kararını Falkland Savaşı’nın 25.yıl dönümüne bir hafta kala alması da oldukça anlamlı bir mesaj olarak hâlâ tartışılmaktadır Dünya gündeminde.Arjantin Dışişleri Bakanı Jorge Taiana,düzenlediği basın toplantısında İngiltere’nin anlaşmayı daima adalar üzerinde 'gayrimeşru' olarak ifade ettiği iddialarını haklı göstermek amacıyla kullandığını söyledi ve bu son kararı İngiltere’nin tek taraflı olarak petrol sonda faaliyetlerine girmesi nedeniyle aldıklarını söyledi.Taiana ayrıca petrol arama faaliyetlerine dair gelecekte yapılacak anlaşmalar müzakere edilirken egemenlik konusunun ele alınması gerektiğini söylemiştir ki bu da oldukça önemli bir açıklamadır aslında çünkü bilim adamları tarafından adaların çevresindeki deniz dibi yataklarında milyarlarca dolarlık petrol bulunduğu tahimin ediliyor ve yakın zamana kadar çıkarılması çok maliyetli olduğundan mümkün değildi ama artık Nestor Kirchner sayesinde 2000lerin başındaki ekonomik krizden hızla sıyrılıp büyüyen bir ekonomiye sahip olan Arjantin eğer egemenlik haklarını alırsa sıkıntı yaşamadan buradaki petrolleri çıkarabilecektir.

Resource:

Carlos Escudé y Andrés Cisneros, dir., Historia general de las relaciones exteriores de la República Argentina, Obra desarrollada y publicada bajo los auspicios del Consejo Argentino para las Relaciones Internacionales (CARI), GEL/Nuevohacer (Buenos Aires), 2000.